10 Mayıs, Dünya
Sağlık Örgütü tarafından bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesinde fiziksel
aktivitenin yararları konusunda toplum bilincini oluşturmak, iyi uygulamalara
dikkat çekmek ve fiziksel aktivitenin yararlarını savunmak, okul, ev, işyeri
gibi yaşamın her alanında ve her yerde toplum genelinde fiziksel aktiviteye
katılımı arttırmak, sağlıklı davranışları ve yaşam tarzlarını teşvik etmek için
“Sağlık için Hareket Et Günü” olarak belirlenmiştir.
Obezite ve aşırı
kiloluluk ile yakından ilişkilendirilen kardiyovasküler hastalıklar
(hipertansiyon, inme), diyabet, bazı kanserler ve solunum hastalıkları (KOAH)
gibi büyük ölçüde önlenebilir kronik hastalıklar hızlı küreselleşme ve
kentleşmenin etkisiyle, artık dünya çapında ölüm ve sakatlığın başlıca
nedenleri arasında gösterilmektedir. Düzenli fiziksel aktivite ile; kan basıncı
azaltmak, HDL seviyesini arttırmak mümkündür. Fiziksel aktivite kilo kontrolü
için de anahtar role sahiptir.
Toplumda fiziksel
aktivitenin artırılması hükümetler, tüm kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum
örgütleri dahil herkesin sorumluluğunda olup her yaş ve cinsiyetten engelli
bireyler de dahil toplumun her kesimi için günlük 30-60 dakika orta yoğunlukta
bir fiziksel aktivite ciddi hastalıkları önlemek için güçlü bir araç ve uygun
maliyetli bir halk sağlığını iyileştirme yöntemidir. Düzenli ve daha fazla
fiziksel aktivite daha büyük faydalar sağlayacaktır. Sokak ve caddelerde
yürüyüş yapmayı kolaylaştıracak geniş ve ağaçlıklı kaldırımlar olması, bisiklet
yolları ve spor kampanyaları, trafiğe kapalı caddelerin teşvik edilmesi,
insanların keyifli fiziksel aktiviteler yapabilecekleri parklar açık alanların
oluşturulması, sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı ile bütünleşik müdahalelerin
yapılması ve sağlık sistemine fiziksel aktivitenin dahil edilmesi gibi
çalışmalar ile toplumda fiziksel aktivite teşvik edilebilir.
Sağlığın
korunması ve geliştirilmesi için haftada 150 dakikalık (haftanın 5 günü 30
dakikalık) orta şiddette bir egzersiz yetişkinler açısından yeterlidir. 1-4 yaş
arası çocuklar, gün içinde farklı şiddetlerde toplam 180 dakikalık fiziksel
aktivite yapmalıdırlar. 5-18 yaş arasındaki çocuk ve ergenler için ise, günde
60 dakika, orta şiddetliden yüksek şiddetli aktivitelere doğru şiddeti değişen
aktiviteler önerilmektedir.
Günlük yaşam
içinde, iskelet kasları kullanılarak yapılan ve enerji harcamasını gerektiren
her hareket fiziksel aktivite olarak tanımlanır. Oyun oynamak, ev işleri, bahçe
işleri, yürümek, merdiven inip çıkmak, yemek yemek, banyo yapmak gibi günlük
yaşamımızı sürdürmek için yapılan etkinliklerin yanı sıra, egzersiz ve spor da
fiziksel aktivitedir. Fiziksel aktivitenin beden sağlığımız üzerine etkileri
olduğu gibi ruh sağlığımız, sosyal gelişimimiz ve hatta yaşlılık üzerine de
etkileri vardır.
- Orta şiddetli aktiviteler sırasında kişi konuşabilir fakat şarkı
söyleyemez. Hızlı yürümek, düşük tempolu koşular, dans etmek, ip atlamak,
yüzmek, masa tenisi oynamak, yavaş tempoda bisiklet sürmek vb. orta şiddetli
aktivite örnekleridir.
- Yüksek şiddetli aktiviteler sırasında kişi, aktivite sırasında nefesi
kesilmeden birkaç kelimeden fazlasını konuşamaz (tempolu koşu, basketbol,
futbol, voleybol, hentbol ve tenis oynamak, step-aerobik derslerine
katılmak, tempolu dans etmek vb.).
Günlük yaşamı
mümkün olduğunca aktif geçirmek sağlıklı bir yaşamın ilk adımıdır. Daha fazla
yarar elde edebilmek ve sağlığı koruyup geliştirebilmek için
fiziksel aktiviteler düzenli olarak yapılmalı ve yaşamın bir parçası
hâline getirilmelidir.
Bakanlığımızca
gerçekleştirilen Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017 sonuçlarına göre
kadınların % 53.1’inde; erkeklerin % 31.7’sinde fiziksel aktivite düzeyi düşük
bulunmuştur. 15 ve üzeri yaş bireylerde fiziksel aktivitenin DÜŞÜK olma durumu
% 42.4 olarak bulunmuştur.
İlkokul 2. Sınıf
çocuklarda Şişmanlık Araştırması 2016’ya göre ailelerin sadece %17’si,
çocuklarının bir dans veya spor kursuna üye olduğunu beyan etmiştir. Ailelerin
beyanlarına göre öğrencilerin yarısına yakını (% 47,9’u) okul döneminde hafta
içi ders çalışmaya 2 saatin üzerinde vakit ayırmaktadır. Bu yüzde hafta sonu
artmaktadır (%52,6). Çocukların %36,2’si hafta içi TV seyretme ya da
bilgisayarla günde 2 saatten fazla vakit geçirirken bu yüzde hafta sonu %69,9’a
çıkmaktadır.
Fiziksel
aktivitenin arttırılması sadece bireysel değil toplumsal bir sorun olup toplum
tabanlı, çok sektörlü, multidisipliner ve kültürel yaklaşım gerektirmektedir.
Bu nedenle toplumun obezite ile mücadele konusunda bilgi düzeyini artırmak,
yeterli ve dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı
kazanmasını teşvik etmek ve böylece ülkemizde obezite ve obezite ile ilişkili
hastalıkların (kalp-damar hastalıkları, diyabet, bazı kanser türleri,
hipertansiyon, kas-iskelet sistemi hastalıkları vb.) görülme sıklığını azaltmak
amacıyla Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı 2019-2023
Fiziksel Aktivite Eylem Planı uygulanmaktadır.
Dünya Sağlık
Örgütü (WHO), 2003 yılından beri üye devletleri ile her yıl 10 Mayıs’ı küresel
bir girişim olarak “Sağlık için Hareket Et Günü” olarak belirlenmiştir.
Ülkemizde de 10 Mayıs Sağlık İçin Hareket Et Günü, her yıl Bakanlığımızın
koordinasyonunda diğer paydaş kurum, kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri ile
birlikte toplum bilincini ve farkındalığını arttırmak amacı ile 81 ilimizde
düzenlenen çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır. Etkinliklerde küçükten büyüğe
herkesin desteği ve katılımı sağlanarak, hareketli yaşam ve sağlık üzerine
etkilerinin önemi vurgulanmaktadır.
10 Mayıs Dünya Sağlık Örgütü tarafından bulaşıcı olmayan
hastalıkların önlenmesinde fiziksel aktivitenin yararları konusunda toplum
bilincini oluşturmak, iyi uygulamalara dikkat çekmek ve fiziksel aktivitenin
yararlarını savunmak, yaşamın her alanında ve her yerde (okul, ev, işyeri)
toplum genelinde fiziksel aktiviteye katılımı arttırmak, sağlıklı davranışları
ve yaşam tarzlarını teşvik etmek için “Sağlık için Hareket Et Günü” olarak
belirlenmiştir.Bu kapsamda İlimizde İlçe Sağlık Müdürlükleri, Sağlıklı Hayat Merkezleri ve Toplum Sağlığı Merkezleri
tarafından il düzeyinde çeşitli etkinlikler (eğitim, stant, yürüyüş vb.)yapılmaktadır.