Düzenli fiziksel aktivitenin kalp
hastalığı, inme, diyabet ve çeşitli kanserler gibi bulaşıcı olmayan
hastalıkları (BOH) önlemeye ve yönetmeye yardımcı olduğu kanıtlanmıştır.
Fiziksel olarak aktif olmak hipertansiyonu önlemeye, sağlıklı vücut ağırlığını
korumaya yardımcı olur. Ayrıca ruh sağlığını ve yaşam kalitesini
iyileştirebildiği gibi sosyal gelişimimiz ve hatta yaşlılık üzerine de etkileri
vardır.
Fiziksel aktivite tüm hareketleri ifade
eder. Günlük yaşam içinde, iskelet kasları kullanılarak yapılan ve enerji
harcamasını gerektiren her hareket fiziksel aktivite olarak tanımlanır. Oyun
oynamak, ev işleri, bahçe işleri, yürümek, merdiven inip çıkmak, yemek yemek,
banyo yapmak gibi günlük yaşamımızı sürdürmek için yapılan etkinliklerin yanı
sıra, egzersiz ve spor da fiziksel aktivitedir.
Dünya Sağlık Örgütüne göre mevcut
küresel tahminler dört yetişkinden birinin ve ergenlerin %81'inin yeterince
fiziksel aktivite yapmadığını göstermektedir. Ayrıca, ülkeler ekonomik olarak
geliştikçe, değişen ulaşım modelleri, iş ve eğlence için artan teknoloji
kullanımı, kültürel değerler ve artan hareketsiz davranışlar nedeniyle
inaktivite seviyeleri artmakta ve %70'e kadar çıkabilmektedir. Artan fiziksel
hareketsizlik sağlık sistemleri, çevre, ekonomik kalkınma, toplum refahı,
sosyal gelişim ve yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkilere sahiptir.
Bakanlığımızca gerçekleştirilen Türkiye
Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017 sonuçlarına göre kadınların % 53.1’inde;
erkeklerin % 31.7’sinde fiziksel aktivite düzeyi düşük bulunmuştur. 15 ve üzeri
yaş bireylerde fiziksel aktivitenin DÜŞÜK olma durumu %
42.4 olarak bulunmuştur.
2016 yılında ilkokul 2. Sınıf çocuklarda
yapılan Şişmanlık Araştırması’na göre çocukların %36,2’si hafta içi TV seyretme
ya da bilgisayarla günde 2 saatten fazla vakit geçirirken bu yüzde hafta sonu
%69,9’a çıkmaktadır.
DSÖ Küresel Eylem Planı 2018–2030’de
fiziksel aktiviteye ilişkin daha sağlıklı bir dünya için daha aktif insanlar,
tüm ortamlarda hükümetler arası ve çok sektörlü yaklaşımla fiziksel aktiviteyi
desteklemeye, sürdürmeye ve artırmaya yardımcı olabilecek etkili ve
uygulanabilir politika eylemlerinin bir çerçevesini sunar.
Bahse konu eylem planı ülkeleri ve
paydaşları bu eylemleri aşağıda belirtilen alanlarda uygulamaları için
desteklemektedir.
Global fiziksel aktivite anketi (GPAQ)
ve Global okul temelli öğrenci sağlığı anketi (GSHS) gibi araçlar aracılığıyla
küresel ilerlemenin izlenmesi, ülkelerin fiziksel aktiviteyle ilgili
davranışsal risk faktörlerini değerlendirmesine yardımcı olur. DSÖ, Dünya
Sağlık Asamblesine, fiziksel aktiviteyi 2030 yılına kadar %15 artırmaya yönelik
küresel ilerleme ve 2021, 2026 ve 2030 Fiziksel Aktivite Küresel Eylem planı
(GAPPA) hakkında raporlar sunmaktadır.
Toplumda fiziksel aktivitenin
artırılması hükümetler, tüm kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum örgütleri
dahil herkesin sorumluluğunda olup her yaş ve cinsiyetten engelli bireyler de
dahil toplumun her kesimi için günlük 30-60 dakika orta yoğunlukta bir fiziksel
aktivite ciddi hastalıkları önlemek için güçlü bir araç ve uygun maliyetli bir
halk sağlığını iyileştirme yöntemidir. Düzenli ve daha fazla fiziksel aktivite
daha büyük faydalar sağlayacaktır. Sokak ve caddelerde yürüyüş yapmayı
kolaylaştıracak geniş ve ağaçlıklı kaldırımlar olması, bisiklet yolları ve spor
kampanyaları, trafiğe kapalı caddelerin teşvik edilmesi, insanların keyifli
fiziksel aktiviteler yapabilecekleri parklar açık alanların oluşturulması,
sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı ile bütünleşik müdahalelerin yapılması ve
sağlık sistemine fiziksel aktivitenin dahil edilmesi gibi çalışmalar ile
toplumda fiziksel aktivite teşvik edilebilir.
Sağlığın korunması ve geliştirilmesi
için haftada 150 dakikalık (haftanın 5 günü 30 dakikalık) orta şiddette bir
egzersiz yetişkinler açısından yeterlidir. 1-4 yaş arası çocuklar, gün içinde
farklı şiddetlerde toplam 180 dakikalık fiziksel aktivite yapmalıdırlar. 5-18
yaş arasındaki çocuk ve ergenler için ise, günde 60 dakika, orta şiddetliden
yüksek şiddetli aktivitelere doğru şiddeti değişen aktiviteler önerilmektedir.